Xã hội ngày càng phát triển và thay đổi nhưng những thứ gọi là truyền thống, là dân gian thì mãi mãi không bao giờ có thể đổi thay. Các trò chơi dân gian cũng vậy. Khi tôi nhắc đến trò chơi dân gian này chắc nhiều anh em, nhiều chú bác, thậm chí nhiều ông không thể nào không biết, đó chính là chơi chắn. Ngày nay vào những ngày tết ta vẫn có thể thấy được các chú các bác khoanh chân ngồi chơi đánh chắn, hay hiện đại hơn thì chơi chắn hiện đã có cả chơi chắn online và chơi đánh chắn online đổi thưởng. Để lan rộng hơn trò chơi dân gian là đánh bài chắn, hôm nay tôi sẽ mang đến một bài viết tìm hiểu sâu hơn về đánh chắn là gì, luật chơi chắn cho anh em nào chưa biết hoặc mới chỉ biết sơ qua hiểu rõ hơn nhé.
Xem video hướng dẫn học đánh chắn tại sandinh
Chắn và nguồn gốc của bài chắn
Đánh chắn là gì ?
Đánh chắn là một trò chơi dân gian do chính người Việt Nam ta sáng tạo. Ngoài chắn ra chắc không ít anh em đã nghe tới trò chơi tổ tôm.
Chắn với tổ tôm có các quân bài tương tự nhau. Tuy nhiên tổ tôm có tận 120 quân bài còn chắn chỉ có 100 quân. Kích thước bài chắn, tam cúc hay tổ tôm đều có hình dáng dài và dẹt chứ không như bộ bài tây 52 lá mà chúng ta hay chơi.
Trước đây khi chưa có bộ bài chắn thì những người chơi trong dân gian thường dùng bộ tổ tôm rồi bỏ bớt 20 lá hàng yêu gồm lão, thang và bỏ hết hàng nhất gồm nhất vạn, nhất văn, nhất sách. Lý do mua tổ tôm rồi bỏ 20 lá đi để chơi chắn vì như đã nói ở trên, các lá bài của 2 bộ môn chắn và tổ tôm là tương tự nhau.
Một bộ bài chắn bao gồm 100 lá biểu thị bằng chữ và hình ảnh. Về phần chữ thì ký hiệu tương đối đơn giản, chỉ mất chút thời gian là nhớ được ngay. Phần chữ gồm có 2 chữ, chữ thứ nhất tương tự với chất trong bài tây hiện giờ, có 3 chất cụ thể: Vạn, Văn, Sách.
Chữ thứ hai biểu thị số, có 8 số cụ thể: Nhị, Tam, Tứ, Ngũ, Lục, Thất, Bát, Cửu.
Mỗi loại có 4 lá, tức là có 8 x 3 x 4 = 96 lá bài. Và cuối cùng 4 lá là tròn 100.
Có một câu khẩu quyết dành cho những người chơi chắn đã được truyền miệng từ bao lâu nay để phân biệt 3 chữ Vạn, Văn, Sách nếu anh em cảm thấy khó nhớ. Đó chính là câu: “Vạn vuông, Văn chéo, Sách loằng ngoằng”, rất hài hước nhưng lại dễ nhớ đúng không anh em.
Còn để phân biệt phần số cho anh em nào chưa thuộc thì anh em cứ nhìn vào hình dáng để mà nhớ thôi, cụ thể:
- Nhị: Có 2 nét.
- Tam: Cũng có 2 nét giống như Nhị nhưng có thêm 1 chấm ở giữa.
- Tứ: Gần giống hình chữ nhật dạng gần như vuông chữ điền
- Ngũ: Có biểu tượng gần giống với chữ “h”.
- Lục: Hình giống như có 2 chân.
- Thất: Giống chữ “t” cách điệu
- Bát: Giống chữ “B” in hoa.
- Cửu: Cách viết của chữ Cửu gần giống chữ “h” cách điệu.
Đặc biệt thì bộ bài chắn có 20 quân đỏ bao gồm Cửu Vạn, Cửu Sách, Bát Vạn, Bát Sách và Chi Chi. Còn lại 80 quân bài còn lại không màu, có thể gọi là bạch thủ.
Nguồn gốc của trò chơi đánh bài chắn dân gian
Như tôi cũng đã nói ở trên, bài chắn có thể coi là một phiên bản khác của tổ tôm. Còn về lịch sử ra đường thì bộ môn này đã từ rất lâu đời rồi và không ai có thể dám chắc là nó đã được ra đời lúc nào. Nhưng ai cũng phải công nhận chắn chính là một trò chơi dân gian mà đã được lưu truyền qua rất nhiều thế hệ, có tính truyền thống và mang đậm nét dân tộc cũng như giá trị lịch sử lâu đời.
Hiện nay việc chơi chắn vẫn được duy trì và được xuất hiện tại những dịp lễ tết hay cả những lễ hội lớn của làng. Và đặc biệt hơn, với thời đại công nghệ hiện nay thì việc chơi chắn online cũng được đông đảo những chắn thủ quan tâm.
Luật chơi bài chắn
Chắn thực sự là một bộ môn khó và kén người chơi. Khó và kén người chơi vì bộ môn này yêu cầu người chơi phải nhớ rất là nhiều mà không được sai sót gì, nếu sai sót sẽ bị phạt ngay. Nhưng dù khó thế nào tôi cũng sẽ giải thích cho anh em cách chơi chắn một cách dễ hiểu nhất để ai cũng có thể chơi được.
Cách chia bài chắn
Vì bộ bài chắn có tận 100 lá, rất là nhiều cho nên cách chia cũng như cách chơi cũng phức tạp hơn một chút.
Đối với chắn thì số lượng người chơi sẽ từ 3 đến 5 người chơi còn có cách gọi khác là bí tam, bí tứ, bí ngũ. Nhưng phổ thông nhất và chiếu chơi chắn đẹp nhất thì chắc chắn là chơi 4 người (bí tứ).
Số lượng bài ban đầu của người là 19 lá và những lá còn thừa sẽ là nọc để ở giữa để bốc bài. Nói đến đây chắc anh em đã liên tưởng đến bộ môn tá lả đúng không? Chính xác là có cách chơi tương tự tá lả nhưng phức tạp hơn một chút, phức tạp hơn thế nào từ từ sẽ rõ. Nhưng cũng có ăn và bốc nọc tương tự tá lả.
Chắn có một cách chia bài vô cùng đặc biệt, đó là phải 2 người chia bài. Với 100 lá thì chia làm 2 phần, mỗi người sẽ chia đều phần của mình làm 5 phần nhỏ bằng nhau. Sau khi chia xong thì tổng số lá bài còn thừa là 5 lá.
Cách chọn nọc và bốc cái
Tiến hành gộp 5 phần của 2 người chia bài với nhau thành 5 phần lớn. 4 phần cho 4 người chơi còn phần còn lại làm nọc để bốc, cho luôn 5 lá còn thừa vào phần nọc.
Một người chia bài sẽ rút một quân ngẫu nhiên từ nọc làm bài cái. Bài cái này để xem ai là người đánh trước. Từ bài cái thì ta sẽ xác định được một số ( quy ước chi là 1, nhị là 2, tam là 3,..) và chọn người cầm cái đánh trước bằng cách đếm 1 từ người bốc bài cái ngược chiều kim đồng hồ. Người làm cái sẽ cầm luôn bài cái và đánh trước. Quy tắc chọn cái này tương tự chọn người đánh đầu tiên trong bài Tấn của tú lơ khơ.
Cách xếp bài khi chơi chắn
Tương tự tá lả, anh em cũng cần xếp bài cho dễ nhìn tránh lỡ mất nhiều cơ hội chiến thắng. Có một số thuật ngữ mà anh em cần nắm rõ:
- Chắn: chính là 2 quân bài giống hệt nhau cả về số và chất
- Cạ: Là 2 quân bài mà giống nhau về số nhưng lại khác chất.
- Ba đầu: Là 3 lá bài có cùng số nhưng khác chất.
- Què: Những quân lẻ ra không phải chắn, cạ hay ba đầu thì được gọi là quân Què. Những quân này thường sẽ được người chơi ăn vào hoặc đánh đi để thêm chắn, cạ cho tròn bài. Khi nào tròn bài sẽ ù.
Quy tắc đánh chắn
Như đã nói ở trên, đánh chắn sẽ đánh theo vòng từ trái sang phải tức là ngược chiều kim đồng hồ. Trong bàn chơi thì mỗi người có thể thực hiện nhiều hành động như đánh bài, bốc nọc, ăn, dưới, trả cửa hoặc là ù. Bên cạnh đó cũng có quy ước 3 cửa là cửa chì, cửa trên, cửa dưới. Cụ thể như sau:
- Cửa chì: cửa của mình
- Cửa trên: cửa bên trái
- Cửa dưới: cửa bên phải
- Đánh: lấy 1 quân bài trên tay của mình đánh sang chiếu bên phải.
- Bốc nọc: bốc 1 lá ở trong nọc và ngửa vào cửa chì.
- Ăn: nếu quân dưới chiếu mà hợp với bài trên tay thành cạ hoặc chắn thì có thể ăn. Thực hiện động tác ăn bằng cách đặt quân mình ăn vào lòng rồi lật ngửa quân tạo thành cạ hoặc chắn trên tay mình đặt ngửa trên nó. Đặc biệt, khi 1 người vừa bốc có thể ăn ngay quân vừa bốc đó. Nếu không ăn thì hô “Dưới” và người bên tay phải có thể ăn quân đó.
- Chíu: đây là một kiểu ăn đặc biệt và chỉ được ăn khi dưới chiếu có 1 quân bài mà trên tay mình cũng đã có 3 quân giống hệt như thế thì được Chíu. Chíu thì không cần đến lượt, có thể ăn bất cứ lúc nào nhưng nếu không nhanh thì người đúng cừa sẽ có thể ăn trước mất đấy.
- Trả cửa: Sau khi Chíu thì người Chíu phải đánh lại 1 quân về cửa vừa ăn, gọi là Trả cửa để vòng chơi không bị đảo lộn.
- Ù: đây chính là mục tiêu của bài chắn. Ù khi 19 lá bài của mình bao gồm bài trên tay và bài đã ăn kết hợp với lá bài bốc từ nọc lượt đó từ người bất kỳ thành 10 bộ gồm chắn hoặc cạ và trong 10 bộ đó có ít nhất 6 chắn. Đặc biệt là ù đè khi cả 2 ng đều chờ ù 1 quân. Thứ tự ưu tiên của ù đè là cửa chì rồi đến cửa dưới và cuối cùng là cửa trên.
Bắt đầu 1 ván bài chắn
Trò chơi nào cũng thế, anh em đều cần phải tuân thủ những luật chơi một cách nghiêm túc, nếu không rất dễ bị phạt nặng. Nên anh em chú ý một số lỗi thường gặp sau đây mà nhiều người chơi hay mắc phải:
Những lỗi trong khi chơi chắn
- Trái vỉ: Như đã phổ biến ở phần Ăn, khi ăn một quân phải thực hiện tuần tự là đặt quân mình ăn vào lòng rồi lật ngửa quân tạo thành cạ hoặc chắn trên tay mình đặt ngửa trên nó. Nếu đặt quân của mình trước rồi đặt quân ăn được lên trên thì bị gọi là trái vỉ.
- Ăn treo tranh: Trên tay, bài của mình có thể ăn được thành chắn nhưng lại ăn thành cạ. Trường hợp Chíu được nhưng lại ăn thường, chỉ đặt 1 lá bài lên trên lá bài của mình cũng gọi là Treo tranh.
- Ăn chọn cạ: tách 1 quân trong cạ sẵn có trên bài để ăn cạ mới.
- Ăn cạ chuyển chờ: Lấy 1 quân mà trên tay đang chờ ù để ăn cạ khi đã có từ 5 chắn trở lên.
- Có chắn cấu cạ: Lấy 1 quân bài trong chắn sẵn có trên tay để ăn cạ
- Bỏ chắn ăn chắn: Trước đã bỏ không ăn 1 quân nào đó làm chắn, lúc sau lại ăn chắn đúng quân đó.
- Bỏ chắn ăn cạ: Trước đã bỏ không ăn 1 quân nào đó làm chắn, lúc sau lại ăn cạ đúng quân đó.
- Bỏ cạ ăn cạ: Trước đã bỏ không ăn 1 quân nào đó làm cạ, lúc sau lại ăn cạ đúng quân đó.
- Bỏ chắn đánh chắn: Trước đã bỏ không ăn 1 quân nào đó làm chắn, lúc sau lại đánh đúng quân đó.
- Đánh cạ ăn cạ: Nếu trước đó đã đánh cả 1 cạ (2 quân) đi thì lúc sau không được ăn bất kỳ cạ nào nữa.
- Xé cạ ăn cạ: Nếu trước đó đánh 1 quân trong cạ thì sau đó không được dùng quân đó để ăn cạ nữa.
- Đánh đi 1 quân trước đó rồi sau này lại ăn đúng quân đó.
- Đánh đôi chắn đi
- Đã ăn một con rồi sau đó lại đánh đúng con đó
- Ăn cạ rồi sau đó lại ăn chắn cùng hàng.
- Đánh cạ ra khi đã ăn cạ trước đó.
- Ăn cạ rồi sau đó lại đánh con cùng hàng.
Phạt khi phạm lỗi
Phạt nghỉ ăn tiền
Khi người chơi ù thì phải hạ bài cho cả làng kiểm tra xem có đúng, có lỗi gì không. Nếu làng phát hiện ra người ù mà ăn treo tranh, trái vỉ, chíu được nhưng ăn thường, bỏ ủ (với trường hợp có thể ù từ trước nhưng bỏ qua, lúc sau mới ù quân khác) và ù chính cửa nhưng không hô chính cửa thì cũng không được ăn tiền luôn
Bị báo
Những người chơi bị mắc những lỗi còn lại mà bị làng phát hiện ra thì gọi là báo. Khi người chơi bị báo rồi thì không được ăn hay ù nữa, chỉ bốc và dưới thôi. Kết thúc ván người bị báo sẽ phải trả toàn bộ tiền cho người ù, những người khác không phải trả tiền.
Có một số trường hợp liên quan đến người bị báo như nếu người ù xướng sai thì người báo được miễn trả tiền, tuy nhiên người bị báo không nhận được tiền phạt của người xướng sai. Trường hợp có nhiều người bị báo thì người ù sẽ được ăn số tiền ù nhân với số người bị báo.
Phạt ù láo hoặc ù báo
Ù láo là không ù vẫn xướng ù còn ù báo là bị báo rồi vẫn xướng ù. Những người này sẽ bị phạt bằng tiền ăn 8 đỏ 2 lèo. Cụ thể thế nào phần sau sẽ rõ.
Ù nhưng xướng sai hoặc thiếu
Người ù nhưng xướng sai sẽ bị phạt bằng tiền những cước mà mình xướng sai.
Còn người ù mà xướng thiếu sẽ chỉ được nhận tiền những cước mình xướng. Tuy nhiên, ù bạch thủ mà không xướng thì cũng sẽ phải bị đền làng.
Cách tính cước, xướng và tính điểm ăn tiền
Đây mới chính là điểm khó của bộ môn chắn khi vào nhớ tất cả các cước khi ù còn xướng. Xướng sai không những bị phạt tiền mà xướng thiếu thì mình lại bị thiệt tiền. Vậy nên tính cước và xướng sao cho chuẩn là điều cực kỳ quan trọng.
Quy tắc tính cước trong bài chắn
Anh em nắm rõ quy tắc tính cước có thể xoay bài, tạo và kết hợp để thắng lớn. Dưới đây là các cước có trong bài chắn, cụ thể như sau:
- Xuông: Ù thông thường.
- Thông: Ù liên tục, thì ván sau được hô Thông.
- Chì: Ù ở cửa của mình.
- Phá thiên: Bài chia ban đầu không có Chắn nhưng vẫn Ù.
- Thiên Ù: vừa lên bài Ù luôn.
- Địa Ù: Ù ngay khi ván bài chưa qua cửa Chì của mình.
- Chíu: Được chíu 2 lần trong 1 ván.
- Chíu Ù: Chíu vừa đủ tròn bài, ù bằng chíu.
- Ăn bòn: Lấy 2 quân ở chắn có sẵn để ăn thêm được Chắn mới. Nếu ăn bòn 2 lần thì hô “2 bòn”.
- Ù bòn: Bốc hoặc ăn quân có thể ăn bòn và tròn bài được Ù luôn.
- Thiên khai: Ù có 4 quân bài giống nhau.
- Thập thành: Ù khi có tròn 10 Chắn.
- Bạch định: Bài Ù tất cả đều là quân đen, không có lá nào đỏ.
- Bạch thủ: Thiên Ù khi có 6 chắn cùng 4 cạ hoặc Ù khi có 5 Chắn, 4 Cạ và sau đó ăn hoặc bốc được quân để Ù thành 6 Chắn.
- Bạch thủ chi: Tương tự như Bạch thủ và quân Ù là Chi chi.
- Tám đỏ: Bài Ù có 8 quân màu đỏ.
- Lèo: Bài ù gồm có đủ Cửu vạn, Bát sách, Chi chi trong bài.
- Tôm: Bài ù có đủ bộ Tam vạn, Tam sách, Thất văn trong bài.
- Kính tứ chi: Bài ù mà có luôn 4 quân Chi đỏ.
- Đồng tử hái hoa: Ăn chắn có bát văn, Chì bạch thủ nhị vạn (có hình đồng tử và hoa).
- Hoa rơi cửa Phật: Ăn Chắn có ngũ vạn hoặc Chíu với ngũ vạn (có hình ngồi thuyền và hoa đào).
- Cá lội sân đình: Ăn chắn có bát vạn và ù Chì bạch thủ bát vạn (có hình đình và cá).
- Ngư ông bắt cá: Bài có Chi Chi, 2 ngũ sách và ù Chì bạch thủ bát vạn.
- Cá nhảy đầu thuyền: Bài ăn có ngũ sách, và ù Chì bạch thủ bát vạn.
- Nhà lầu xe hơi hoa rơi cửa phật: Bài ù có sẵn chắn ngũ vạn, tứ vạn và cả Chì bạch thủ nhị vạn khi mới được chia bài.
Cách xướng chuẩn nhất
Khi anh em ù thì phải đọc tên tất cả các Cước mà mình có, gọi là Xướng. Nếu xướng sai hoặc thừa Cước mình không có sẽ phải đền tiền cước đó, còn xướng thiếu thì chỉ ăn tiền những phần ứng với những cước mà mình đã xướng
Cần phải xướng theo thứ tự như sau:
- Thông, chì thì hô trước.
- Hô loại ù tiếp theo như: Thiên ù, địa ù, chíu ù, ù bòn hô theo thứ tự.
- Mình ù có gì thì xướng tiếp theo: Có tôm, có lèo, có chíu, có thiên khai, có ăn bòn hô theo thứ tự.
Tính điểm để ăn tiền
Mỗi cước có số điểm và số dịch tương ứng. Khi ù và xướng đúng sẽ tính được điểm tổng. Điểm tổng này nhân với số tiền mỗi điểm sẽ ra tiền thắng tương ứng.
Công thức tính điểm tổng:
Điểm tổng = Điểm của cước lớn nhất + Điểm dịch những cước còn lại
Cụ thể điểm cước cũng như điểm dịch như sau:
| Cước | Điểm | Dịch |
| Xuông | 2 | |
| Thông | 3 | 1 |
| Chì | 3 | 1 |
| Thiên ù | 3 | 1 |
| Địa ù | 3 | 1 |
| Chíu | 3 | 1 |
| Chíu ù | 3 | 1 |
| Bòn | 3 | 1 |
| Ù bòn | 3 | 1 |
| Thiên khai | 3 | 1 |
| Bạch thủ | 4 | 1 |
| Tôm | 4 | 1 |
| Lèo | 5 | 2 |
| Bạch thủ chi | 6 | 3 |
| Bạch định | 7 | 4 |
| Tám đỏ | 8 | 5 |
| Thập thành | 12 | 9 |
| Kính tứ chi | 12 | 9 |
| Hoa rơi cửa phật | 20 | 17 |
| Cá lội sân đình | 20 | 17 |
| Nhà lầu xe hơi hoa rơi cửa phật | 30 |
Kết luận
Trên đây là chi tiết tất tần tật về bộ môn chắn đỉnh cao, kén người chơi nhưng mà lại có khả năng ăn tiền rất lớn. Hy vọng qua bài viết này anh em có thể tự tin đánh chắn được rồi. Chúc anh em luôn luôn thắng lớn trong mọi ván chắn nhé.
>> Link vào chơi đánh chắn online đổi thưởng và chơi các game bài dân gian ăn tiền thật mới nhất: 888b.mobi – trang chủ đăng nhập vào nhà cái 888b Việt Nam.
Tham khảo: https://vi.wikipedia.org/wiki/Ch%E1%BA%AFn
Xem thêm các trò đánh bài khác:
People reacted to this story.
Show comments Hide commentsVery good blog post. I certainly appreciate this site. Keep it up!